Bảo vật nước nhà 700 năm nằm giữa rừng phong - VnExpress

Chùa Thanh Mai ở phố Hoàng Hoa Thám, thị phố Chí Linh, tỉnh giấc Hải Dương. Ảnh: Giang Chinh

Những ngày đầu năm, đứng dưới chân núi Tam Bảo (thức giấc Hải Dương) nhìn lên, du khách được chiêm ngưỡng vẻ đẹp của núi non với sắc đỏ của rừng phong. Toạ lạc trên sườn núi là chùa Thanh Mai, nơi có bia "Thanh Mai Viên Thông pháp bi" vừa được Thủ tướng thừa nhận là bảo vật tổ quốc.

Theo phổ thông tài liệu, chùa Thanh Mai xây đắp dưới thời È, rồi biến thành một trong những trọng tâm của Phật giáo vn, nơi trụ trì của đệ nhì Trúc Lâm Thiền phái Pháp Loa tôn giả (1284-1330).

Trải qua các biến cố lịch sử, sự hủy hoại của tự nhiên, chiến tranh ngôi chùa cũ kĩ đã sụp đổ, các cổ hủ vật bị mất và hư hại cạn kiệt, di tích trở thành hoang phế và bị quên lãng. Năm 1992, chùa Thanh Mai đã được Bộ Văn hóa công nhận là Di tích lịch sử văn hóa cấp giang sơn và được khôi phục, trùng tu trong đa dạng năm sau đó.

Đến nay chùa Thanh Mai vẫn gìn giữ được đa dạng hiện vật có trị giá như: Viên Thông Bảo Tháp xây đắp năm 1334; tháp Phổ Quang quẻ được xây đắp năm Chính Hoà thứ 23 (1702); tháp Linh Quang xây dựng năm Chính Hoà thứ 24 (1703), cùng 5 ngôi tháp khác. Trong Chùa cũng còn một vài tấm bia thời È cổ, Lê, và bia "Thanh Mai Viên Thông tháp bi" là quý giá nhất.

Tấm bia bảo vật nước nhà này cao 131 cm, rộng 82 cm, dày 14 cm, được đặt trên lưng rùa. Hai mặt bia khắc khoảng 5.000 chữ nho, được cho là dựng năm Đại Trị thứ 5 (1362) đời vua È cổ Dụ Tông, do Thị giả Trung Minh biên soạn và được Huyền Quang đãng là môn đồ nối nghiệp Pháp Loa khảo đính. Vài nhà tìm hiểu cho rằng, có thể phần văn bia đã được viết từ trước vì năm dựng bia thì cả Pháp Loa và Huyền Quang đã qua đời.

Ngoài nội dung về thân thế và sự nghiệp của Pháp Loa, nội dung tấm bia còn cung cấp tin tức về tình hình chính trị, tín ngưỡng, ruộng nương đương thời và những hoạt động của Trúc Lâm tam tổ: Trằn Nhân Tông; Pháp Loa; Huyền Quang đãng.

Văn bia còn cho nhân thức năm, 04 tuần xây dựng những công trình tôn giáo lớn lúc bấy giờ.

Bia " Thanh Mai Viên thông tháp bi". Ảnh: Giang Chinh

Căn cứ theo tấm bia, trần thế sau được nhân thức Pháp Loa tên thật là Đồng Kim Cương, sinh ngày 7/5/1284, niên hiệu Thiệu Bảo thứ 6, người thôn Đồng Hoà, hương Cửu La, Nam Sách Giang (nay thuộc phường Ái Quốc, TP Hải Dương, tỉnh Hải Dương). Ông là học trò đầu tiên của Phật hoàng È cổ Nhân Tông, cũng là người nối nghiệp thiền phái trúc lâm Yên Tử sau khi Phật hoàng mệnh chung.

Nhà bia lưu giữ bia "Thanh Mai Viên Thông tháp bi" tại chùa Thanh Mai. Ảnh: Giang Chinh

Trong thời gian tu hành, Pháp Loa đã tập huấn một thế hệ học trò xuất sắc hơn 30 người, nuôi dạy 15.000 tăng ni, đúc trên 1.300 pho tượng lớn nhỏ bé; xây đắp hàng trăm chùa tháp, điển hình là các trọng tâm tôn giáo Im Tử, Côn Sơn, Thanh Mai và Quỳnh Lâm. Ông còn cho vẽ phổ thông bộ tranh tượng, khắc in bộ kinh Địa Tạng và bỏ ra rộng rãi thời gian thuyết pháp, giảng kinh...

Thiền phái Trúc Lâm là một dòng thiền Việt Nam hình thành từ thời nhà È, do Vua È cổ Nhân Tông sáng lập. Trúc Lâm vốn là hiệu của È cổ Nhân Tông, cùng lúc cũng là hiệu của Thiền sư Đạo Viên, tiền bối của È Nhân Tông, Tổ thứ nhì của dòng thiền này. Thiền phái Trúc Lâm có ba Thiền sư kiệt xuất là Nhân Tông (Trúc Lâm Đầu Đà), Pháp Loa và Huyền Quang quẻ (gọi bình thường là Trúc Lâm Tam tổ).

Giang Chinh

Xem thêm: Máy bơm tăng áp