Thắng lợi ngoại giao Ngoại trưởng Mỹ trao cho TQuốc - VnExpress

Ngoại trưởng Mỹ Rex Tillerson (trái) bắt tay Chủ toạ TQuốc Tập Cận Bình. Ảnh: SCMP

Chủ tịch China Tập Cận Bình hôm 19/3 dành cho tân Ngoại trưởng Mỹ Rex Tillerson lễ nghênh tiếp rất trọng thị, khi ông Tillerson đến Bắc Kinh với chỉ tiêu thành lập mối quan hệ mang tính xây dựng, "hướng đến kết quả" với giới chỉ đạo TQuốc, theo Washington Post.

Tuy nhiên nhiều chuyên gia phân tích cho rằng Ngoại trưởng Tillerson đã đi quá xa trong chuyến thăm China đầu tiên sau khi nhậm chức, trao cho Bắc Kinh thứ mà truyền thông Trung Quốc gọi là một "thành công ngoại giao".

Sau cuộc chạm mặt với Bộ trưởng Ngoại giao Trung Quốc Vương Nghị hôm thứ bảy, ông Tillerson đã nhắc tới những khẩu hiệu mà TQuốc thường sử dụng để mô tả về quan hệ song phương, chả hạn như tránh xung đột và đối đầu, sự quan trọng phải tôn trọng lẫn nhau và phấn đấu vì thích hợp tác đôi bên cùng hữu ích.

"Ngài đã cố gắng hầu hết để giúp quan hệ chúng ta chuyển tiếp trơn tru trong công đoạn mới", Chủ toạ Tập nói với ông Tillerson tại Đại lễ tuyến phố Quần chúng. "Tôi rất cảm kích tuyên bố của ngài rằng quan hệ Trung – Mỹ chỉ có thể được bình ổn bằng hợp tác và hữu nghị".

Theo bình luận viên Simon Denyer, cụm trong khoảng "tôn trọng lẫn nhau" là chủ chốt trong chuyến thăm này của ông Tillerson. Trong suy nghĩ của Bắc Kinh, nhân tố đó đồng nghĩa với việc các đối tác cần phải tôn trọng "lợi ích then chốt" của nhau.

Nói cách thức khác, Mỹ cần phải giảm thiểu xa những vấn đề mà China coi là "ích lợi cốt lõi", chả hạn như tranh chấp trên Biển Đông, nhân tố Đài Loan hay Hong Kong, cũng như phần nhiều những vấn đề mà Bắc Kinh coi là can dự đến ích lợi an ninh nước nhà sống còn.

Phổ biến chuyên gia chính sách đối ngoại China đã ngợi ca phát ngôn của ông Tillerson sau cuộc chạm chán là "rất tích cực", phù hợp với khái niệm "mô phỏng quan hệ nước lớn kiểu mới" mà Bắc Kinh thủ xướng gần đây nhằm đưa TQuốc lên vị thế ngang hàng với Mỹ.

Jin Canrong, học giả về quan hệ Trung – Mỹ tại Đại học Quần chúng. # Trung Quốc ở Bắc Kinh, tỏ ra không thể tinh được khi Ngoại trưởng Mỹ Tillerson đưa ra những lời lẽ đó. "China trong khoảng lâu đã cổ vũ cho mô phỏng này, nhưng Mỹ vẫn luôn lưỡng lự khi nhắc đến ý kiến tôn trọng lẫn nhau", Jin nói. "Tuyên bố của Tillerson rõ ràng sẽ rất được Trung Quốc chào đón nồng hậu".

Bonnie Glaser, cố vấn cấp cao về châu Á tại Trọng tâm Phân tích Ý tưởnrg và Quốc tế, cho rằng Mỹ nên sử dụng ngôn từ của riêng mình để diễn đạt quan hệ song phương chứ không hề sử dụng từ ngữ của Trung Quốc.

Cần thiết hơn, việc ông Tillerson dùng cụm từ "tôn trọng lẫn nhau" biểu lộ sự chấp thuận "trích dẫn những khó khăn mà China coi là không thể thỏa hiệp", bà Glaser nói. "Với việc ưng ý vấn đề này, Mỹ trên thực tế đang nói rằng họ thừa nhận China không bao giờ chịu nhượng bộ với những trắc trở đó".

Bà Glaser coi đây là một sai lạc của Mỹ, trong khi China chưa bao giờ thể hiện bất cứ dấu hiệu nào chứng tỏ sự ưng ý những điều mà Mỹ coi là "ích lợi chủ chốt", chẳng hạn như các quan hệ bạn bè ở châu Á.

Giữ thể diện

 Ngoại trưởng Tillerson chạm chán người đồng cấp Trung Quốc Vương Nghị

Khi Tillerson sẵn sàng khởi hành tới Bắc Kinh, Tổng thống Trump lại đăng những dòng chỉ trích TQuốc trên Twitter vì đã không góp phần kìm hãm chương trình hạt nhân của Triều Tiên.

Trong các cuộc họp bí mật, Ngoại trưởng Tillerson có thể đã gây sức ép lớn với TQuốc trong nhân tố Triều Tiên, theo bình luận viên Denyer. Nhưng trong các cuộc họp báo công khai, giọng điệu của ông trở nên kiềm giễu cợt hơn đa số, như một cách thức để giữ thể diện cho China và làm nước này phải thích hợp tác với Mỹ.

Giới phân tích nghĩ rằng Tillerson phổ biến khả năng đã được TQuốc đảm bảo vài yếu tố, chẳng hạn như chương trình hạt nhân Triều Tiên hay thương mại song phương, khiến ông phải có một số động thái "đáp lễ". Cũng có thể cựu chủ tịch ExxonMobil này chỉ đơn giản là không vồ cập đến các lời lẽ ngoại giao mà chỉ lưu tâm vào kết quả công tác.

"Lời lẽ của Tillerson rõ ràng là một nỗ lực để giữ sĩ diện cho ông Tập trước đại chúng, nhưng tôi kì vọng cuộc đối thoại trong phòng kín sẽ chính trực hơn", Walter Lohman, giám đốc Trọng điểm Tìm hiểu châu Á thuộc Quỹ Di sản, cho nhân thức.

Tuy nhiên, trong mắt phổ thông người, tân Ngoại trưởng Mỹ đã bộc lộ mức độ nhún nhường trước China theo cách mà chính quyền cựu tổng thống Obama luôn tránh né một cách thức khôn ngoan.

Ely Ratner, người từng là phó cố vấn an toàn giang sơn của cựu phó tổng thống Joe Biden, đã gọi đây là một "sai lạc lớn và là thời cơ bị bỏ dở" của ông Tillerson vì đã lặp lại giọng điệu của chính phủ Trung Quốc.

"Việc Tillerson sử dụng những cụm trong khoảng này chỉ càng tạo động lực China quyết liệt hơn trong các điều khu vực, khiến cho gia tăng nghi ngờ về tương lai cam kết cũng như vai trò lãnh đạo của Mỹ ở châu Á", Ratner phản hồi.

Trí Dũng

Đọc thêm: Máy bơm tăng áp