- Thứ sáu, 27/10/2017 | 01:49 GMT+7
DJ Khải Định là người cuối cùng được cứu khỏi đám cháy tòa nhà ITC 15 năm trước - thảm họa cướp đi sinh mạng 60 người.
Nhì người nam nhi sống bí quyết nhau chỉ một con thị trấn ở Sài Gòn.
Họ gặp mặt nhau trong khoảnh khắc định mệnh, giữa lằn ranh mãnh sống - chết. Chia tay, không một lần chạm mặt lại, không khách hàng nào biết tên người nào, suốt quãng thời gian đó họ tự hỏi rằng người kia tên gì, ở đâu, giờ sống ra sao.
Đúng 15 năm sau lần gặp ấy, nhị người cùng đến tòa biên soạn VnExpress theo lời hẹn. Họ không nhân thức sự xuất hiện của nhau, ngồi ở hai căn phòng, cùng hồi ức những gì diễn ra trong buổi chiều hôm đó. Giữa họ, không chỉ là một cuộc chạm mặt, mà còn là những ký ức về một thảm họa, với tất cả mất mát, đau thương và suy ngẫm.
ngừng thi côngĐây là buổi chiều Sài Gòn nắng đẹp, 29/10/2002. Trời xanh ngắt, hồ hết người còn nhớ. Hơn 13h, Khải Định đứng trên nóc cao ốc ITC chờ người tới cứu.
Toà nhà đất huyện 1, là trung tâm thương nghiệp quý phái bậc nhất thị trấn, ba mặt tiền: Lê Thánh Tôn, Nguyễn Trung Trực, Nam Kỳ Khởi Nghĩa.
Khải Định là DJ, 25 tuổi. Anh tới Vũ trường Blue trên lầu nhị của ITC để tập nhạc cho đêm diễn. Gửi xe, đi cầu thang bộ lên nơi làm cho việc, anh phát hiện khói lửa nghi xỉu. Nhân thức chuyện chẳng lành, tính chạy ngược xuống tháo thân nhưng chàng DJ trẻ nghĩ trên lầu ba còn người chị là chủ vũ trường cùng viên chức đang làm cho việc, nên anh tiếp diễn chạy lên. Sau khi báo có cháy và nói mọi người tháo thân, Khải Định theo lối cũ để xuống lại.
"Trở lại cầu thang, khói lửa đã lớn lắm rồi. Do thang bộ khiến cho như kiểu giếng trời nên khói đen trong khoảng dưới thốc lên, tôi không dám xuống nữa mà chạy ngược trở lên", Định hồi ức.
Khói đen mờ mịt. Những tấm mút phương pháp âm của vũ trường khởi đầu bốc ra mùi khét không thở được. Chuông báo cháy réo triền miên cùng những tiếng hò hét, người túa chạy. Khung cảnh hỗn loàn.
Nghĩ không thể thoát được xuống dưới, Khải Định chạy ngược lên tầng bốn - nơi có nhà hàng tiệc cưới, rồi thoát lên khu sân thượng trên tầng năm với hy vọng mua nơi thông thoáng để hít thở. Cùng hướng với anh có khoảng 20 người.
Những phút trước tiên trên sân thượng, họ đều rất bình tĩnh. Số đông đều tin rằng cứu hỏa sẽ lập cập đến hiện trường dập lửa và cứu họ.
Khải Định đi bao quanh nhưng không tìm được lối xuống đất. Khói đen mịt mù tấp lên sân thượng làm Định chẳng thể thở.
Định trèo tham gia bồn nước 500 lít gần đó với kì vọng hạn chế ngạt. Anh cởi áo thun trắng, nhúng nước rồi áp mặt vào, hít lấy hít để. Khoảng 20 phút, nước trong bồn mở màn hot lên, Định vội chui ra ngoài. Anh té ngã nhào vào mái tôn trên nóc nhà.
Chống hai tay xuống mái tôn, chàng trai nghe những tiếng xì xèo như rán thịt. Anh trông thấy mái tôn đã trở thành một cái chảo và anh chính là miếng giết mổ trên đó. Chân tay cùng nhiều điểm trên thân thể Định bỏng, buốt.
"Nhưng lúc đó tôi lại không thấy đau, có thể do phiên bản năng tồn tại khi mọi giác quan của tôi đều dồn vào một chỗ tậu lối để thoát khỏi lằn ranh mãnh sống - chết", Định kể.
Định nhìn đồng hồ - anh đã trụ trên sân thượng được 30 phút. Anh cũng trông thấy xung quanh bản thân mình không còn người nào. "Chắc là họ đều nhảy đầm xuống, chết cả rồi", Định nghĩ.
Sau lưng chàng trai này là cả mái ấm. Bữa qua, anh mới cùng bạn gái đơn vị sinh nhật cho mẹ. Người yêu Khải Định theo anh tham gia Sài Gòn sống một năm nay. Họ đang cố bình ổn cuộc sống, dự tính cho đám cưới một thời điểm sau đó.
Và thời gian đó, Khải Định không nhân thức bạn gái mình vừa có mang.
Đây sẽ là ngày chẳng thể quên của người dân Sài Gòn và lực lượng Cảnh sát PCCC thành phố này.
Ngọn lửa bùng phát trong khoảng Vũ trường Blue ở tầng nhị và khởi đầu cháy lan với tốc độ cao, bao trùm cả tòa nhà ITC. Bên trong, hàng trăm người thuộc 49 văn phòng đang làm cho việc, khách tại các nhà hàng... Những khuôn mặt thất thần, tiếng gào thét kêu la vang vọng cả khu vực.
Sự bối rối mở màn hiện ra lúc hơn 13h. "Khi tiếng chuông báo động vang lên inh ỏi, chúng tôi ở trên tầng sáu của toà nhà. Nhiều người dồn về cầu thang thoát xuống dưới. Nhưng cầu thang quá chật, khói từ dưới bốc lên nghẹt thở, chúng tôi chạy ngược trở lên".
"Lửa bùng dưới chân, đại chúng xô đẩy nhau nhảy xuống tầng năm của toà nhà kế bên. Tôi cũng khiêu vũ theo, gẫy chân, đang cố gắng bò ra ngoài thì nhân ái viên cứu hộ bế thốc đưa xuống…", nam nhân viên Tổ chức kinh doanh AIA nhớ lại.
"Sau khi có tiếng nổ lớn phát ra, cột khói bốc lên khốc liệt từ phía cầu thang bộ. Điện phụt tắt. Lửa bùng lên rừng rực tại tầng hai", viên chức tạp vụ thoát ra ngoài biểu đạt.
Hơn 14h, lửa, khói bùng lên khốc liệt, cao thâm trăm mét. Xe cứu hoả từ khắp nơi trong đô thị đổ về ITC. Phần toà nhà phía đường Nam Kỳ Khởi Nghĩa như chìm trong biển lửa. Các nạn nhân bảo nhau dồn về mặt góc. Nhiều người lao qua cửa sổ bất chấp hiểm nguy. Những người đứng xem gần đó đều chứng kiến người nam nhi đứng trên lầu năm, cầu cứu bên cửa sổ rồi bị ngọn lửa nuốt chửng.
15h, hàng chục vòi cứu hỏa phun nước vào trong. Đương nhiên phần la phông chắn gió nhì bên toà nhà đã cản nước, văng đa số ra ngoài. Lửa nhiều khi lại bùng lên ngun ngút, khí hot và khói bao trùm toàn khu vực.
Khi lửa được khống chế giễu phần nào và khói dịu bớt, người ta trông thấy những thi thể cháy đen trên hành lang tầng bốn và năm, phía đường Nguyễn Trung Trực.
Cảnh sát đập tường, đưa đội ngũ đột nhiên nhập tham gia phun nước dập lửa từng tầng. Ông Lê Tấn Bửu – lãnh đạo đội ngũ Cảnh sát PCCC khi đó, thi công ngay ba đội với 20 chiến sĩ, đập tường khu vực tầng ba.
Tới 19h, lực lượng cứu hỏa vẫn chưa thể khống giễu cợt được toàn cục khói từ bên trong tòa nhà ITC.
Mỗi lần nhắc về vụ cháy ITC, đại tá Lê Tấn Bửu - Giám đốc Cảnh sát PCCC TP HCM lại trầm giọng. Ký ức của người lãnh đạo chữa cháy lại ùa về nỗi khiếp sợ.
"Cả cuộc thế này tôi không thể quên được", ông Bửu trầm tư. Thời điểm đó, ông là Phó trưởng Phòng Cảnh sát PCCC (Công an TP HCM). Khi chiếm được tin, trong khoảng hội sở công ty nhìn ra, ông giật mình vì cột khói đã quá cao, đám cháy đã quá lớn.
"Tòa nhà cũ được xây trước phóng thích với phổ quát lớp cửa, bên trên không có đường thoát, lửa vây kì dị như một cái chảo đỏ rực", ông Bửu nói về thời điểm cùng đồng đội tới hiện trường.
Phổ thông người theo các máng nước, nhảy tham gia các cành cây, lao xuống con đường từ tầng ba. Hình ảnh những nạn nhân gào thét trong tuyệt vọng, gục chết... làm ông Bửu và các chiến sĩ bủn rủn, bất lực. Ông hò la đồng đội, chia đa dạng mũi phun nước, phá tường để làm cho sao cứu được những gì còn lại. Mọi nguồn nước từ Dinh Thống Nhất, Sông Sài Gòn... được huy động.
Nhưng bấy nhiêu là chưa đủ, với những con người, dụng cụ lúc bấy giờ, đại tá Bửu nghĩ rằng nhóm "đã khiến cho vô cùng".
"Lửa cháy quá nhanh, phần nhiều không thể cản nổi. Đội ngũ đã cố cứu được gần như người, nhưng số người chết và bị thương quá lớn. Những gì chúng tôi làm cho được, không thể bù đắp...".
Hiện trường đổ nát sau hoả hoạn bộn bề tử thi không còn vẹn nguyên, hoặc co rút, ghì chặt nhau...
"Những tiếng gào khóc chúng tôi nghe được trước đấy, là của họ. Chúng tôi bất lực, không thể làm cho gì hơn".
"Hàng chục năm tranh đấu với giặc lửa, nhập cuộc hàng trăm vụ nhưng chưa bao giờ tôi cảm chiếm được nỗi đau như lúc ấy, nỗi ám ảnh còn kéo dài tới hiện nay. Tôi ước chúng tôi được báo tin vụ cháy sớm hơn, ước chúng tôi làm cho được phổ quát hơn...", ông Bửu nghẹn giọng.
Thiếu tá Huỳnh Văn Tuấn ngày đó là chiến sĩ trẻ tại đội PCCC Trung tâm. Trưa hôm ấy, chuẩn bị lên xe đi tập nghiệp vụ, Tuấn nghe hồi chuông báo rất dài.
Đến nơi, cảnh tượng cực kì hoảng loạn. Những cánh tay vẫy trên ban công, cửa sổ, tiếng kêu cứu xen lẫn tiếng kính nổ. Lửa cuồn cuộn ở tầng nhì, ba nuốt trọn tòa nhà. Những cuộn khói đen khổng lố hình nấm chụp úp, đè ngạt gần như cảnh sát khi có gió thổi qua.
Công cụ chữa cháy thô sơ, lực lượng mỏng mảnh, Tuấn nhận được lệnh trong khoảng chỉ huy: "Hơn 200 người có thể còn kẹt lại trong đám cháy, chúng ta phải chỉ dẫn, giải cứu họ".
Tuấn cùng anh em xịt vòi rồng để sắm trục đường vào trong. Mỗi tuyến đường nước dội vào, bắn ngược quay về nóng như nước sôi.
Đeo bình dưỡng khí, Tuấn cùng bạn bè theo lối thang bộ hướng lên tầng trên. Không khí hừng hực nóng, mờ ám, xung quanh vang vọng còi xe chữa cháy, tiếng hò hét hồi hộp...
Hướng về những tiếng kêu cứu, ánh đèn của lính cứu hoả hướng dẫn dòng người chạy ra ngoài theo cửa thoát hiểm. Tuấn tiếp tục theo xe thang lên tầng năm - nơi có thể còn nhiều người bận rộn kẹt.
Anh quân nhân trẻ mò mẫm trong bóng tối hướng tham gia trong. "Lần đầu trong đời, tôi mới biết lửa có thể cháy lan nhanh tương tự. Bức tường bên hông khi tôi lên vẫn bình thường, nhưng chỉ trong chớp mắt nó bất thần đổi màu, ám khói và bùng cháy", người bộ đội PCCC nhớ lại.
Lò mò tìm kiếm người sống sót nhưng không thấy, anh Tuấn và anh em đương đầu với ngọn lửa đang lan tới. Xe thang lúc đó đã chuyển xuống tầng dưới để cứu người, buộc những cảnh sát nghĩ tới phương án cuối là tháo bớt vũ trang để bám tường trở xuống. May mắn, trước khi lửa nuốt trọn hành lang, xe thang đã được đưa tới.
Thoát chết trong khoảnh khắc ấy ko phải là nỗi khiếp sợ phổ thông năm qua của anh Tuấn và các bạn bè. Cảnh tượng làm cho họ âu sầu nhất là thấy những nạn nhân trước mắt mình thủng thẳng chết, mà không làm cho được gì.
"Phổ biến cánh tay vẫy ở ban công, cửa sổ, la hét. Nhưng chỉ một cơn gió thổi qua, đám khói ụp xuống, là mọi âm thanh yên ổn bặt. Khi khói tan, hàng loạt thi thể nằm vắt trên bờ tường", anh Tuấn kể.
Trong lúc tuyệt vọng nhất, Khải Định quỳ xuống nguyện cầu thì nhận thấy bức tường cạnh chuồng cu trên nóc nhà. Trong khoảng nơi đó, có thể nhìn xuống mặt con đường Nguyễn Trung Trực. Ráng bò ra đến đây, anh quơ chiếc áo thun báo hiệu cho những người ở dưới. Một chiếc thang chữa cháy được đưa sát địa điểm Định đứng.
Người bộ đội cứu hỏa trèo lên thang, hét to, bảo Định bình tĩnh, ngồi xuống. "Thật sự lúc đó tôi chẳng thể ngồi. Ví như chống nhị tay đang bị bỏng xuống để ngồi, có thể tôi sẽ đau đến ngút, rồi té xuống luôn", Định cho biết.
Thang chữa cháy chỉ vừa một người đứng. Người quân nhân cứu hỏa trèo lên gần sát chỗ Định rồi hướng dẫn anh trèo xuống, dần dần. Định được anh cảnh sát vừa dìu, vừa trấn an...
"Lúc lưng chạm tay hàng ngũ người dưới đất cũng là lúc tôi bất tỉnh nhân sự ngút. Bao phủ ý chí, sức lực đã được vận động để tồn tại, khi tôi thoát nạn cơ thể mới cảm thấy đau", nam DJ kể.
Anh là người độc nhất vô nhị được cảnh sát giải cứu từ nóc nhà và là người sau cuối thoát nạn.
15 năm trước, Huỳnh Văn Phón là người vấn đề khiển xe thang đưa đồng đội áp sát các tầng nhà phun nước, lao vào cứu hộ.
Lực lượng khi đó chia ra ba hướng quanh tòa nhà. "Phía Nguyễn Trung Trực là mặt nguy nan nhất khi khói lửa cuồn cuộn, bao trùm ITC. Đa dạng người dancing ào ào trong khoảng tầng ba, năm xuống để thoát nạn... nhưng phần đông đều tử trận", thiếu tá Phón nhớ lại.
Lúc khói tan bớt, đa dạng cư dân bên dưới hét lớn, bảo trên nóc nhà còn người. Anh Phón trông thấy nam bạn teen đang cầu cứu ở độ cao gần 25 m.
Anh tức tốc nhân tố khiển xe thang về hướng người tuổi teen. Nhìn quanh thấy đồng đội đang tiến sâu tham gia hiện trường cứu hộ, nếu báo qua bộ đàm vấn đề người đến cứu sẽ mất thời điểm, sợ nam thanh niên không chịu nổi, nên anh tự chính mình leo lên xe thang tiến tới chỗ nạn nhân.
"Chuyên ngành của tôi là nhân tố khiển xe thang chứ không hề cứu người. Nhưng trong cảnh huống đó, ai cũng sẽ xả thân thôi...", anh Phón san sớt.
"Phần mông và hai bàn chân cậu ấy bị bỏng nặng, da phần đông tuột hết. Thấy tôi, cậu ấy mừng quá, hầu hết muốn dancing ngay tham gia thang để thoát thân. Nếu như cậu ấy khiến vậy, cả nhì sẽ chết, nên tôi vội trấn an 'em phải tĩnh tâm, anh sẽ đưa xuống'". "Em đau quá!", cậu ấy nói.
Lúc đó anh Phón không có áo quần bảo hộ, dây bình yên, nên phải hướng dẫn nạn nhân quay lưng lại rồi lao dốc từng nấc thang.
"Tôi vừa kè vừa cõng anh ấy xuống, cảm giác da giết mổ, máu anh ấy nhiễu tham gia bản thân mình. Chuyển nạn nhân cho hàng ngũ cấp cứu tại chỗ hoàn thành, tôi quay lại đương đầu nên không biết nạn nhân đó ra sao. Đương nhiên, tôi tin với vết bỏng chỉ ở phần mông và một phần chân thì nạn nhân đó sống sót".
Thiếu tá Phón nói rằng chừng ấy năm qua rất muốn chạm mặt lại nam giới trẻ, bởi đây là lần đầu anh giải cứu được nạn nhân.
"Tôi muốn tậu lại nam bạn teen đó để biết anh ấy sống thế nào nhưng không biết là người nào để gặp. Tôi chỉ nhớ cái tướng người đó gầy, nhỏ bé cùng hình ảnh đôi bàn chân da tróc hết, chỉ còn dính một tý ở gót", anh Phón nói.
DJ Nguyễn Khải Định và Thiếu tá Huỳnh Văn Phón - hai nhân loại từng chạm chán nhau trong giây khắc tử sinh, đã chạm mặt lại nhau tròn 15 năm sau.
Ôm ấp chặt người thiếu tá Cảnh sát PCCC, DJ Khải Định luôn miệng cảm ơn ân nhân đã kéo anh khỏi tay thần chết, trên nóc toà ITC.
Anh Phón thoáng ngỡ ngàng, rồi nắm chặt tay Khải Định. "Anh không ngờ được gặp gỡ lại em, thiệt không ngờ sau ngần ấy năm".
"Sau vụ cháy, phổ thông người hỏi 'người anh cứu có quay lại cảm ơn không'. Anh nói với họ rằng, trong lúc hoạn nạn cũng không nhớ đâu, vì không biết bạn nào là bạn nào, bồn chồn lắm. Cứu người là bổn phận của quân nhân cứu hỏa. Chiến sĩ nào trong trường hợp của anh cũng làm cho như vậy", anh Phón san sẻ
"Thật sự em không nhớ vì sao bản thân tồn tại được và bạn nào đã đưa mình xuống", Định tỏ vẻ áy náy. "Em lúc đó hoảng sợ quá rồi, khi thấy xe thang được đưa lên, biết chính mình được cứu sống rồi. Khi đó em hành động như phiên bản năng, khách hàng nào hướng dẫn gì em làm theo y vậy và thật sự em không nhớ khuôn mặt anh khi cứu em".
Khải Định kể với thiếu tá Phón việc sau đó anh được chuyển vào bệnh viện Mini Rẫy. Lúc này bạn gái tham gia mới báo tin đã có mang.
"Em quá may mắn. Người cung phi mai sau, nhị đứa con song sinh đã không mất chồng, mất phụ vương. Anh là ân nhân cứu mạng em. Em cảm ơn anh. Sau biến cố ITC, em giờ sống có bổn phận hơn, vui hơn và trân trọng cuộc sống hiện nay của bản thân mình", Định nói.
Thiếu tá Huỳnh Văn Phón nói anh cảm động khi thấy người chính mình từng cứu sống vui vẻ, là DJ nổi tiếng ở Sài Gòn (Khải Định được gọi là "phù thuỷ" âm nhạc điện tử). Hỏi ra, nhà của nhì anh chỉ cách thức nhau một đoạn đường ở Sài Gòn.
Biểu đồ phía trên, bao gồm số vụ cháy nổ, số người chết và bị thương tại vietnam trong vòng 5 năm qua đủ để nói lên diễn tiến phức tạp của "giặc lửa" trong bối cảnh đô thị hóa tại Việt Nam. Chỉ trong vòng 6 tháng đầu năm, số vụ cháy đã nhiều hơn năm 2014.
Những người cảm nhận rõ nét nhất trạng thái đó, chính là hàng ngũ cảnh sát PCCC.
"Tôi cứ nghĩ giá như lúc đó mình có đủ dụng cụ, giá như lúc đó bản thân thu được tin sớm hơn, có khí cụ toàn vẹn hơn có nhẽ sẽ cứu được rộng rãi người hơn... Những cái 'giá như' đó, sau này là những bài học trải nghiệm cho việc chữa cháy của chúng tôi", đại tá Lê Tấn Bửu trầm ngâm.
Ông nghĩ là, bài học lớn nhất từ vụ cháy là hàng ngũ Cảnh sát PCCC của TP HCM thời gian đó không đủ sức để kiểm soát an ninh một đô thị sản xuất ngày càng lớn.
Sau vụ cháy ITC, chủ trương của lãnh đạo TP HCM và Bộ Công an đã thống nhất báo cáo Chính phủ upgrade hàng ngũ Cảnh sát PCCC. "Việc này được ví như là thay cái áo mới cho đội ngũ. ngừng thi côngĐây là thí nghiệm một tổ chức cấp phòng thành cấp sở với nhóm mạnh hơn; vũ trang các công cụ hoàn toản hơn, đào tạo kỹ năng chữa cháy nhiều năm kinh nghiệm hơn", ông Bửu phân tách.
Cảnh sát PCCC TP HCM được thí nghiệm xây cất, chính thức đi vào hoạt động ngày 4/10/2006.
Những day kết thúc hiện vẫn còn, song vụ cháy ở ITC biến thành lời nhắc nhở những người Cảnh sát PCCC tiếp diễn con đường của bản thân mình, với một tôn chỉ độc nhất vô nhị.
"Phổ biến lần thấy đồng đội bị thương vì lửa hay thậm chí hy sinh, tôi lại đau nhói. Nhưng chúng tôi luôn tâm niệm, không có gì quý hơn sinh mạng người địa phương, nên mọi băn khoăn về sự nghiêm trọng lại tan biến", thiếu tá Phón kết lại những hồi tưởng.
Bài: Phạm Duy - Quốc Thắng - Hữu Công - Vũ Mai
Đồ họa: Tiến Thành
Xem nhiều hơn: Máy bơm tăng áp
