Năm 1010, vua Lý Thái Tổ dời đô trong khoảng Hoa Lư về Thăng Long và cho xây đắp bốn ngôi đền thờ những vị phúc thần trấn bốn hướng đông, tây, nam, bắc của kinh kì, người xưa quen gọi là Thăng Long tứ trấn.
ngừng thi côngĐây là thần Long Đỗ thờ ở đền Bạch Mã trấn hướng đông, thần Linh Lang thờ ở đền Voi Phục trấn hướng tây, thần Cao Sơn thờ ở đình Kim Liên trấn hướng nam và thần Trấn Vũ thờ ở đền Quán Thánh trấn hướng bắc. Vua dựng bốn ngôi đền được cho là vừa để trấn tà khí, vừa dùng thần quyền để huyền hoặc lòng dân, củng cố nền ách thống trị phong kiến ở kinh thành mới.
 |
|
Pho tượng thần trong đền Quán Thánh được thừa nhận bảo vật nước nhà cuối năm 2016. Ảnh: Thái Mạc. |
Trải qua hơn nghìn năm, đền Quán Thánh nằm góc trục đường Cổ hủ Ngư xưa (đường Thanh Niên hiện tại) và thị trấn Quán Thánh trông ra hồ Tây thờ thần Huyền Thiên Trấn Vũ. Vị thần này có nguyên nhân từ tín ngưỡng và đạo giáo Trung Hoa, được cho là có kĩ năng trừ ma tà, yêu quái. Khi nhập khẩu tham gia Việt Nam, biến đổi cùng văn hóa bạn dạng địa, thần còn bảo hộ cho cư dân nông nghiệp.
Được người dân sùng tín nên quanh quéo thần Trấn Vũ có phổ thông truyền thuyết. Theo tài liệu của Ban quản lý di tích đền Quán Thánh thì tục truyền ở làng Long Đỗ (Hà Nội ngày nay) có cáo chín đuôi chuyên làm cho hại dân. Thần Huyền Thiên Trấn Vũ giáng thế sử dụng phép thuật làm thịt hồ tinh. Xác cáo quằn lại một chỗ rồi sụp xuống thành hồ Tây hiện giờ. Vậy nên Hồ Tây còn có tên gọi khác là đầm Xác Cáo.
Tượng thần Huyền Thiên Trấn Vũ đặt trong hậu cung, được đúc bằng đồng đen, cao 3,96 m, nặng 4 tấn. Tượng ngồi tôn nghiêm, mặt vuông, mắt nhìn thẳng, râu dài, tóc xõa đằng sau, chính mình mặc áo đạo sĩ màu đen, chân trần, tay trái bắt quyết, tay phải cầm gươm có rắn quấn vòng vèo chống lên lưng rùa. Rắn và rùa là nhị con vật tượng trưng cho sức mạnh và sự trường sinh của thần. Pho tượng được công nhận là bảo vật non sông tháng 12/2016.
 |
|
Phiên bản đồ thành Thăng Long năm 1490, tứ trấn ở bốn hướng, trong đó đền quán Thánh nằm ở hướng Bắc. Ảnh chụp lại. |
Khi đền mới dựng, tượng thần được làm cho bằng gỗ. Năm 1677 dưới thời vua Lê Hy Tông, chúa Trịnh Tạc sai người trùng tu đền Quán Thánh. Tượng thần Trấn Vũ được các nghệ nhân làng Ngũ Phường đúc lại bằng đồng hun đen. Năm 1842, vua Thiệu Trị tới thăm đền tặng một đồng bạc quà. Sau thêm các hoàng thân dâng cúng, số tiền tiến thưởng được đúc thành một cái vòng, dùng sợi dây bạc xâu treo ở cũ kĩ tay tượng thần.
Ông Bùi Ngọc Sơn, thủ từ chăm sóc đền Quán Thánh hơn 10 năm cho nhân thức, cùng với thăng trầm lịch sử, pho tượng cũng trải qua nhiều biến cố. Thời binh lửa, quân Pháp từng có yêu cầu nấu chảy pho tượng để lấy đồng. Nhờ quần chúng gắng gỏi bảo kê, cộng thêm yếu tố tâm linh như những người đòi phá tượng có kẻ chết, người điên khiến yêu cầu trên không thành. Pho tượng bởi vậy biến thành một trong những hiện vật trị giá của ngôi đền.
"Ngày rằm, lễ Tết có đa dạng cư dân tới thắp hương, có người chỉ tâm thành khấn vái, nhưng cũng có người vì tin tham gia vấn đề tâm linh mà sử dụng tay, thậm chí cả khăn mặt thoa lên chân tượng để cầu mong may mắn", ông cho nhân thức.
 |
|
Đền Quán Thánh. Ảnh: Thái Mạc. |
Ngoài đền Quán Thánh, thần Huyền Thiên Trấn Vũ còn được thờ ở đền Trấn Vũ (Thạch Bàn, Long Biên). Pho tượng ở ngôi đền này được đúc tham gia cuối thế kỷ 18 dưới thời Tây Sơn, kéo dài đến đầu thế kỷ 19 thời Nguyễn mới chấm dứt. Tượng cũng bằng nguyên liệu đồng, nặng 4 tấn, tay cầm kiếm có rắn quấn lòng vòng chống lên mai rùa, mang phổ thông nét giống hệt với tượng thần Trấn Vũ trong đền Quán Thánh. Theo ý kiến dân gian, thần Trấn Vũ thờ ở đây để bảo hộ, ngăn đồng đội lụt, tai ương cho cả vùng đồng bằng vòng vo đê sông Hồng.
Nhà nghiên cứu Nai lưng Lâm Biền đánh giá, trong khoảng cách thức tạo hình, hình tượng trong ý kiến dân dã, có thể thấy tượng thần Huyền Thiên Trấn Vũ ở nhì ngôi đền ngoài trấn giữ phương Bắc, trừ tà còn biểu thị việc trị thủy, ước muốn về một cuộc sống an lành của cư dân nông nghiệp xưa.
Thái Mạc
Đọc thêm: Máy bơm tăng áp giá rẻ
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét